28 Şubat 2013 Perşembe

"Anahtar Deliğinden Esen Rüzgar" Kule Tutkunlarına....

   Bir yazıyı beyhude yere yazmaya çalışmak ne zordur.



   Çünkü biliyorum ki Stephen King'in Kule serisini ya seversiniz ya sevmezsiniz. 


"The Gunslinger"a başlayıp "amaaan bu da ne be !" diyenlerdenseniz zaten sonrasını da merak etmeyecek ve "kule sevmeyen" bir kâri olacaksınız. Yok diğer tayfadansanız, zaten kitabı almış, yutmuş, muhtemelen zihninizde bile canlandırmışsınızdır bile. Olsun ! Ben yine de yazacağım.
   Serinin dörtbuçukuncu kitabıdır. Romanımızın içinde başlayan bir hikaye, diğerini doğurmakta, ikinci hikayeye odaklanırken birinciyi, birinci hikayeye odaklanırken asıl romanı (kesafetinden dolayı (327 sayfa) novella demek daha doğru olacaktır) unutuyoruz. İlginç bir deneyim oldu.
  Ancak uyarmakta fayda görüyorum ki : Kule serisindeki diğer kitaplardaki enerji, yaratıcılık ve hayalgücü bu kitapta pek bulunmuyor. Hüzünlenerek belirtiyorum ki : "kuzey pozitronik", "teşekkürler derim sai", "yeryüzündeki günleriniz uzun olsun" gibi "Kule"yi çağrıştıran ifadeler olmasa biraz yavan gelebilirdi. 
   Fakir; kule serisini üç kez okuduğundan, Roland, Edi,Ceyk, Suzenna ve tabiy ki Oy ka-tet'i biraraya gelince, henüz okumadığı satırlar bünyede kılçık etkisi yaratır ve o satırlar okunduktan sonra rahat bir uyku çekilir. Kaldı ki işbilir yazarımız Bay King, bu pilavın daha çok su kaldıracağından emindir. Bir trafik kazasına daha maruz kalmazsa (ışınlar korusun !) kalan ahir ömründe buna benzer daha pek çok "buçuk" romancıklar yazacağını kuvvetle umuyorum. 

  Eğer Kule serisine aşina değilseniz hiç yaklaşmamanızda fayda vardır.
  Eğer Kule müptelası iseniz zaten alıp okuyacaksınız.    

SON NOT : 1987 yılında "Silahşor"u okuduğumda, silahşoru zihnimde hep Klint İistvuud olarak canlandırmıştım. Sonraki kitapları okuyunca, kafamda canlandırdığım filmde Roland olarak Klint Amca (Dede mi demeliyim ?) iyice pekişti. Aradan geçti yirmibeş sene. Klint Amca oldu Klint Dede. Sonra bir baktım filme çekiliyormuş, başrolde de Havier Bardem varmış. Şaka gibi... Neyse sonra iptal edilmiş. Bence Roland karakteri Klint İiistvuud için yazılmıştır. O da yaşlandığından tek çare en son teknoloji ile bir animasyon yapmaktır. (diye düşünüyorum.)
EN SON NOT : Bu arada kitabımızın çevirmeni pek kıymetli Sayın Canan Kim'e de selam sarkıtmak boynumuzun borcudur. Kendisi yine şükela bir çeviri ile aklımızı başımızdan almıştır. "roda", "alizarin" gibi unutulmaya meyyal kelimecikleri tam da yerinde kullanarak, dilimize emekleri geçmiştir. Sağolsun, varolsun, uzun günleri, hoş geceleri olsun...

26 Şubat 2013 Salı

Çalışmak İnsanoğlunun Fıtratına Aykırıdır ! Evet...

   Zihinde, bilim ve inanç kompartımanlarını ayıramayanlar bu satırları okumaya zahmet etmesinler. 
   Zira sayıklamamızın yaslandığı omurga, evrim teorisidir.

   İnsansılar üç milyonu aşkın yıldır yeryüzü olarak adlandırdığımız bu gezegenciği şenlendirmekte.
   Şu anki görünümümüze en yakın olan Homo Sapiens fosilinin yaşı ise son testlerde ((potasyum-argon yöntemi ile) 190.000 (+/- 5000 yıl) yıl olarak çıktı. 
   Hülasa ikiyüzbine yakın yıldır yaşayakalmaktayız. Bir o kadar daha yaşayamayacağımız (bu ivmeyle gidersek) kesindir. 
   Bu ikiyüzbin yılın ancak son onbin yılını yerleşik düzende geçiriyoruz. (Göbeklitepe'yi bilmeyenler bir zahmet araştırsınlar) Yazıyı ancak yaklaşık beşbin yıl önce bulduk. 
   Kolayca yiyecek bulmamız (biz şanslı azınlık olarak) ancak endüstri devriminden sonra oldu. 
   Bu satırları yazmanın verdiği lükse ulaşmamızın ana elemanı olan transistör ise sadece 1947'de (55 yıl kadar önce) icat edildi. 

   Oysa içgüdülerimiz (bir okula göre üçbuçuk milyon yıla) ikiyüzbin yıla yaklaşan bir zamanda oluştu. Bu güdüler inkar edilemeyecek kadar güçlü ve kimi zaman hayatımızı yönlendirebilecek kadar etkili.

 
 Çoğumuz karanlıktan korkar, tatlıya dayanamaz, marketteki kuleleri (kazara bile olsa) devirince panikler (sürüden dışlanma korkusu), kızınca yüzü kızarır, harekete geçmeden önce beti benzi atar, sevdiğine mırıldar, kızdığına homurdanır, uzar gider...

   Pekiyi bu uzuun süreçte homo sapiens en temel ihtiyaçlarını nasıl gidermiştir ? 

   Açalım ihtiyaçları : Bay Maslov'a göre piramidin altında yiyecek, barınma, üreme gibi çok temel ihtiyaçlar vardır. Fakire göre haklıdır da. (piramidin üstü başka bir yazının konusu olacaktır). Bunun için ağaçlar, mağara/kovuklar bulması ve bulunduğu bölgenin kaynaklarını bitirinceye kadar toplaması ve riske girmeden avlanması yeterli olmaktaydı. 
(MALUMATFURUŞLUK : uykuya dalmadan önce ani bir düşme hissiyle uyanırsınız ya ! Nedeninin, ağaçlarda uyuyakalan atalarımızın düşme hissinden kaynaklandığını söylüyor antropologlar)
   Başka bir deyişle tarım ve kent unsurları ortaya çıkana kadar insanoğlunun çalışma kavramından azade olduğunu çıkarabiliriz. Daha ziyade yaşayakalma telaşı içindedir. Meyveleri toplar, küçük hayvanları yakalar karnını doyurur, kovuğuna girer, sadece üreme amacıyla cinsellikle iştigal eder. Oldukça basit bir  hayat değil mi ?
   Ne zaman ortaya kent, tarım, din, devlet gibi kavramlar ortaya çıkıyor. Ne zaman; kanallara bakım yapmak, ordu beslemek gibi işler hasıl oluyor, çalışacak elemanlara ihtiyaç duyuluyor, binlerce yıllık fıtratımıza aykırı olarak çalışma kavramıyla hemhal oluyoruz.  
   Şöyle bir bakıyorum da yazı uzamış. Hemmen kesiyorum.
   Sen tut 190 bin yıl nesilden nesile içgüdülerini avcıtoplayıcı olarak kodla, son 10 bin yılda sistem seni çalışmaya zorlasın. Üstelik bilimin geldiği noktada buna bu kadar ihtiyaç duyulmasa da. (1 kişinin (yeterli teknolojik ekipmanla) 100 kişiye yetecek yiyecek üretebilmesi gerçeği) haftada en az 40 saat çalış. 
   Bana pek adil gelmiyor. 
   Tembellik yapanlara önyargılı yaklaşmayalım, içgüdülerinin seslerini dinlemektedirler.


24 Şubat 2013 Pazar

Kısa Kısa Filmler...

Robot and Frank "Asimov'un Kulakları Çınlasın"
   Taa uzun yıllar öncesinde Ayzek Asimov robotiğin üç kuralını yazmıştı. Merak edenler açıp okusun. İlginçtir, işlevseldir, yapılsa olurdur. Robotla insanın rabıtası hakkında daha önce muhtelif filmler vardır. Böylesi değil...
   Filmimiz yakın gelecekte geçiyor. Hayatın işleyişi günümüzden pek farklı değil aslında, yek önemli değişiklik robotikte yaşanmış. Tripiyo tarzı metalik aksamlar, mutad olmuşlar. (robotlar yadsınmamaktadır diye de ifade edilebilir, ama hayır malumatfuruş tarz ifadeyi tercih ediiiciiiz) Alzhaymır amcanın kıllı esmer kollarında uzun uykulara gark olan Frenk, çocuklarının zoruyla bir bakıcı robot edinir (edindirilir). Frenk eski ve usta bir mücevherat hırsızıdır. Olaylar gelişir.
   Bilimkurgu değil accaip insani bir hikayeyle karşı karşıyayızdır. Şükela bir oyuncu kadromuz vardır. Frenk Lancella (unutmayı gözlerde nasıl veriyor hayret edersiniz), Liv Taylır (bu kızcağız bildiğiniz elftir ama filmde çizdiği kofti anarşist portresi de gayet başarılıdır), Suzın Serendın (as usual), Ceymz Mersdın da yevmiyelerinin hakkını fazlasıyla vermişlerdir. Senaryo akıcı, görüntüler tatmin edici, karakterler iyi işlenmiştir. Teknoloji ve insan korelasyonu, ebeveyn-evlat ilişkileri gibi konular ilginizi çekiyorsa, ıskalamayınız. 
 Wreck It Ralph "Parçala Ralf !" 
   Sizi bilmem ama bana göre son yıllarda animasyonlar baydı.İzlediğim yapımlar birbiri ardına aynı şeyi izliyormuşum hissi veriyor. Görüntüde ulaşabilecekleri pik noktaya vardılar. Zenaat olarak yaklaşıldığında "hem küçüklere meşaz vereyim, hem iyi vakit geçirteyim" düşüncesi de malum. Son dönemlerde yapılanlara baktığımızda (misal Kırmızı Saçlı Ok Atan Kız'ın oynadığı animasyon (bakın ismini bile unutmuşum), misal Frenkiviini) bir tekrarlanmışlık hissi, bir başından sonunu tamtamına bilme hissi gibi hisler içinde kıvrılıyorum.  
   Parçala Ralf'e de bu önyargıyla oturdum. Aynı hisler içinde kıvranmadığım gibi güzel de vakit geçirdim. Her nedense; bissürü alt metni olan, görüntülerin yine şükela, seslendirmelerin cuk oturduğu, olay örgüsünün hızlı olması bir yana bilmiyorum nedendir (belki de atari dönemlerine şık bir selam çakmasından ötürü) bu yapım, diğerleri kadar baymadı beni. Konuyu yazmaya gerek yok. Beylik bir konu ama neden beni baymadı açık olarak ifade edemiyorum.
   Garip bir film...
 Whatever Works "Her Nasılsa" 
   Vudi Elın rolünde Leri Deyvidin oynadığı filmdir.  Bay Elın'ın çektiği filmlerde ilginç bir atmosfer vardır. İlk onbeş dakikadan sonra falan kendinizi geriye atar ve hikayenin içine atlarsınız. Vizörden sesli görüntüleri izler gibi olursunuz (bana öyle oluyur). 
   Filmimizde Vudi bey, yaptığı Avrupa yolculuklarından sonra kadim setine (Niyork'a) geri dönüyor ve iyi de ediyor. Yine düzene muhalif, nevrotik, saplantılı bir zeki adam (yaşı hayli geçkince), yine rutini altüst eden bir cins-i latif, yine girift ilişkiler, yani yine bildiğiniz Vudielın...
   Arşive alınmaya değmese de, hoşça vakit geçirmek için bir akşamı feda edebileceğiniz bir filmdir.
 
You Will Meet a Tall Dark Stranger "At bir sakal, bakayım falına !" 
   Whatever Works'den (Bkz.üst satırlar) sonra gaza gelip diğer akşamı feda etmek üzere başına oturduğumuz filmdir.  Fenalıklar geçirtmiştir. Kast (Antoni Hopkins, Antonyo Banderas, Naomi Vats, Caş Brolin), çekimler, görüntüler falan gayet iyi olmasına rağmen bir tamamlanamamışlık hissi bünyeyi alabildiğine sarmaktadır. Tam bir şeyler olacağını hissettiğiniz anda bir bağlanamama durumu hasıl olmakta (hadi spoler de vereyim), sonu da bu hisse tüy dikmektedir. Hiç yaklaşmayın...
Lars and the Real Girl "Gelecek Sefere Gerçeğini Umuyoruz"
   Rayın Gosling, Emili Mortimır ve bağımsız bir film. Sinefillerin ilgisini çekmek için bu kadarı da yeter sanırım. Senaryo çok özgün. Sosyallik konusunda ufaktan balatayı sıyırmaya başlayan Lars, içindeki kozayı kırmak için bir "sexdoll" arkadaş yapar, olaylar gelişir. Konumuz budur. 
   İzlerken sıkmayan, 106 dakikayı nasıl geçirdiğimizi anlamadığımız bir yapımdır. Emili Ablanın sıcacık yüzünü biliyoruz da, Gosling'in oyunculuğu hakkındaki tereddütleri de yerle yeksan eder. Bay Gosling karakteri oynamamış, canlandırmış, ete kemiğe büründürmüştür. Filmin ikinci yarısında tüm kasabanın Biyanka'yı içselleştirmesi, (hilibili mavi yakalılar dahil) bilcümlenin bir sevgi kelebeği bir psikoanalist replikası olması pek gerçekçi gelmese de ve bir Frenkkapra filmini andırması, gözardı edilebilir bir durumdur sanırım (biliyorum bu cümle olmadı). 
   Gişede fazla iş yapmamış olması, önyargılara neden olmamalıdır. Hem güzel vakit geçirebilir, hem de düşüncelere dalabilirsiniz. 
Pieta "İntikam, Korelilerin işi..."
   Borcunu ödeyemeyenleri sakat bırakarak onların sigortalarından alacağını tahsil eden bir adamın, çektirdiği tüm acıların kefaretini ödemesini anlatan bir film Pieta. Daha önce Oldboy'u izleyen ve Kore tarzı intikam konusunda tecrübeli sayılanlar için hafif kaçacak bir deneyim olsa da, Kim Ki-Duk izleyiciye hayli enteresan bir tecrübe yaşatıyor.  Metaforlar, diğer filmlerinin aksine bir hayli az (tavşan, yılanbalığı, kanca vs.), uzun diyaloglar yok, oyunculuklar şahane, çekimler güzel. Kimi sahneler hayli rahatsız edici olabiliyor. Suçluluk duygusu, iç hesaplaşmalar, gizli bir kapitalizm eleştirisi, intikamın değişik yüzleri gibi konular ilginizi çekiyor ve sinemaya sanatsal bir gözle bakıyorsanız yakın durunuz. Ama güzel vakit geçirme kaygınız varsa izlemeyin...


19 Şubat 2013 Salı

"Ben Matthew Scudder" Lawrence Block'tan

"Evet benim adım Matthew Scudder.
   Yıllar önce alkolden dumanlanmış kafayla iki suçlunun peşindeyken seken bir kurşunum yüzünden hayatını kaybeden küçük bir kızın hayali gözümün önünden gitmediğinden polislikten ayrıldım.
   O günden beri dostlarıma iyilikler yapıp karşılığında para alarak "özel dedektif"liğe benzer birşeyler yapıyorum. Karımdan ve para göndermek dışında pek babalık yapmadığım iki oğlumdan ayrıldım.
   Eski hayatımı tamamen bitirdim. Sefil bir otelde yaşayıp, sık sık içiyorum. Alkolik değil içki içen bir adam olduğumu iddia etsem de düpedüz alkolik sayılırım.
 Katır gibi inatçıyım.
 İpin ucunu yakalayınca sonunu buluncaya kadar bırakmam.
 Elanie diye akıllı bir fahişeyle iyi giden bir dostluğum var.
 Mick Ballou diye bir suçluyla iyi içiyorum.
 Maceram 1976'da başladı.
 2011'de son kitabım basıldı. Büyük resim aslında 2005'de bitmişti lakin paragöz yazarım (pek azı para sevmez) bu pilavın daha çok su kaldıracağını öngörerek 2011'de bir fleşbek yapıp okurları sevindirdi.
 Yıllar geçtikçe beni yazan adamın diğer popüler kahramanının (Bayan Rhodenbarr'ın sevgili oğlu Bernie) aksine yaşlanıyorum.
 Hayatımda siyah ve beyazlar yok, griler arasında yaşıyorum.
 Bir noktadan sonra Adsız Alkoliklerin toplantılarına katılmaya başladım ve hayatım "bir gün daha içmemek" hedefine yöneldi. Şimdilik iyi gidiyor.
 Suçluluk ve masumiyetten ziyade dürüstlük ve hıyanet kavramlarıyla alakadarım.
 Acımasız olabilirim. Okur; tam bir özdeşleşme yaşarken aniden beni soymaya çalışan bir kapkaççının dört parmağını da kırarak okuyucuyu kaçırmayı bilirim.
 Küçücük (iç cebe sığacak kadar) kitaplarım var.  16 tane falanlar sanırım (sonuncusu çevrilmedi (henüz)). 
 Çok kolay okunacak şekilde yazıldılar.
 Dikkatli okurlar yazarımın hayatıyla benim hayatımın kimi noktalarda (Adsız Alkolikler ve alkol sorunu gibi) kesiştiğini söylüyor. Bilmiyorum, ben canlı bile değilim.
 Bu satırları yazan karbon bazlı organizma; ne zaman kafası karışsa, algı şoku yaşasa, kafasının dolduğunu hissetse beynini resetlemek için benim seriyi baştan sona hatmeder. Genelde bunu 20 günde falan bitirir. Yazılanları okumak biraz serttir. Diyalogların haricinde pek komedi yoktur. İnsanların iyiliği kötülüğü dürüstlüğü değişkendir (hayatta öyle değil midir ?). Yine de arada okumak iyi gelir.
   Liam Neeson'un bu yılın sonunda "Ölmenin Sekiz Milyon Yolu"nda beni canlandıracağını söylüyorlar.
   Hiç umurumda değil.
   Sadık okurun muhayyilesinde çevireceklerinden daha güzel onaltı tane film var.
   Kitaplarımı okumak size bir şey kazandırmaz, tefekküre neden olmaz, zihninizi daha iyi çalıştırmaz ama başladığınızda bitirmek zorunda kalır bir sonrakini merak etmeye başlarsınız. Üçüncü kitaptan sonra, yaşanan yerlere, ikincil karakterlere aşinalık geliştirir, hayalgücünüz de kuvvetliyse zihninizde canlandırırsınız, farkına varmadan bağımlılık yaratabilirim.
   Karar sizin. Haydi bana eyvallah !"
   Fakir de Sıkadır'ın hep böyle vedalaşmasını ister....

17 Şubat 2013 Pazar

"Kynodontas" Bir TERSLİK Var...

   "Gözlerinizi kaçıramayacağınız bir trafik kazası gibi" demiş eleştirmenin biri. Katılmamak imkansız.
   İlk söyleyeceğim şudur : çoluk çocuktan köşebucak kaçırın. Az biraz muhafazakarsanız köşebucak kaçın. Haneke bile rahatsız edici geliyorsa uzak durun. Rahat uyumak istiyorsanız başlamayın bile.  Ve hatta en iyisi tek başınıza izleyin...
   Son zamanlarda izlediğim en rahatsız edici filmdir. Henüz bitti, neler yazacağımı bilemiyorum.
   Açılış sahnesinde, anlamlarının dışında öğretilen kelimeleri duyunca (tüfek beyaz bir kuştur (paradigma : tellere küçük bir tüfek kondu)) Cemil Meriç'in "Kamus Namustur" aforizmasını hatırladım. Daha sonra yavaştan yedirilen terslikler bünyede endişeye neden oluyor, cinselliğin nesnelleştirilmesi ensest ile pik yapıyor (ki ensestin seçim sahnesi (çocuğun kızları yoklayarak seçmesi (evet var böyle bir sahne) evlere şenliktir (aslında evlere cehennemliktir !))(allam yine ortalığı paranteze boğduk), öğrenilmiş çaresizlik izleyeni bunaltıyor, kaçışın imkansızlığı da bunların üstüne tüy dikiyordur.
   Fakir gibi vasat sinefilin bu sıklette bu ağırlığı çekebilmesi ilk başta mümkün görünmemektedir.  Filmimiz arızaları o kadar üstüste, herhangi bir altyapı olmadan verdiğinden algımız asıl mesajı idrak edememekte ancak ve ancak film bitip "ya acaba ne demek istenmiş ?" diye merak ettiğimde yeterli analizi yapabilmekteyim.
   Pastel tonlarda (adeta 70'lerin görselliğinde) minimum mekanda ve toplam altı kişiyle çekilmiş, maliyeti neredeyse iki sekans holivutaksiyonu tutan bu filmle bu kadar meşazı vermek de, komşuya nasip olmuş.
   İkinci ve hatta üçüncü izlemelerde alt metinleri daha iyi anlayabileceğimi sanıyorum. Ama ilk çıkarımlarım şunlardır :
   Ciddi bir sistem eleştirisi içermektedir.
   Sistem derken eğitim, otorite, iktidar, disiplin, aile, ahlak, çeşitli izmler (kapitalizm olur, faşizm olur, her türlü) gibi kavramları içeren bir sistemi kastediyorum.
   Mantığı altetmek için ilk darbe dile vurulmalıdır.
   İnsankişisi bulunduğu çevrimden kurtulmak için türlü fedakarlık yapabiliyor (köpekdişinin feda edilmesi gibi) ama yeterli donanıma (zımnen ve zihnen) sahip değilse kurtulamayabiliyor (genellikle de öyle oluyor).
   Önyargılar öğretilir.
   Hayat bize öğretilenden çok daha farklı bir şey olabilir.
   Algıları ve sağduyuyu vicdanla beraber açık tutmak, hayatidir.
   Aile koruyucu olabildiği kadar delirtici de olabilme kapasitesine sahiptir.
   Sinema, (sırf merak eden olursa yazıyorum: ben aydım, okuru aydınlatmak boynumuzun borcudur = kızımızın seyrettiği video kasetler Rocky ve Jaws'tır) kurulu düzeni bozucu bir aygıt olabilir.
   Sorgusuz itaat de bir yere kadardır. (Müjdeleeer var yurdumuuun toprağınaaaa taşınaaaa "melodili okunacak" (bu parantez de sadece idraki yüksek okuradır))
   Her şey görecelidir.
   82 Mercedes'lerin bagajı iyi bir izolasyona sahiptir.

Az biraz arızalı değilseniz seyretmeyin gitsin... Romantik komedi neyinize yetmiyor ?  

16 Şubat 2013 Cumartesi

"Stand Up Guys" ya da Tetikçinin Dilemması...

   Alpaçino, Elınarkin ve tabiy ki de Kristofırvolkın...
   Şimdi bu kast oturup geyik dallandırsalar hiç üşenmez, izlerim... 
   Film güzel film, başka oyuncular olsa izlenir mi bilmem. Belki de izlenir, bilemem (sen ne zırcahilsin arakolpa !). Amma velakin Fişırstivıns (ki yönetmen olarak pek bir numarası yoktur (burada da babaların sayesinde ekmeğini yemektedir)) kimseler akıl edemeden bu akla zarar üç oyuncuyu biraraya getirmiş ve fakirin izlemelere doyamadığı bir 95 dakika çekmiştir.
   "28 yıllık mapusluktan çıkan valentin, önce dak sonra da hörş'ü toparlar ve olaylar gelişir."
   Şimdi popülarite olarak Alpaçino ağır bassa da, Elınarkin (ki son zamanlarda ödüle garkedilmektedir (iyi de edilmektedir)) pek bir replik parçalamasa da filmi götüren en baba karakter, tartışmasız Kristofırvolkın'dır (adamımsın "Başsız Süvari"!..). Yaşlılık bir insana bu kadar mı yakışır. Neyse bırakalım güzellemeyi filmimize bakalım.
   İşlenişi : bildiğiniz holivut filmidir, hayatla uzaktan yakından ilgisi yoktur, mantık, gerçekçilik falan hakgetiredir, başından sonunu az çok tahmin edebiliyoruzdur, verilen meşazlar pek beyliktir. Eee ne demeye izliyoruz pekiy ? 
   Çünkü : izlemesek
   Alpaçino'nun avuç dolusu viyagrayı hüplettikten sonraki yaran güldüren dramını (trajedi miydi o ?) , rahibin aklının çıktığı günah çıkarma seansını, "Scent of Woman"dan sonraki ilk dansını, 
   Kristofırvolkın'ın yaşadığı dilemmayı bakışlarına yerleştirmesini, arada iki figür çektiği dansını, siyah takımlar içinde zatına mahsus yürüyüşünü, hiç hissettirmeden mafya ayakçılarını ufalamasını, torunuyla hesabını görürken yüzüne yerleştirdiği hüznü, 
   Elınarkin'in yirmi dakikacık da olsa göründüğü sahnelerde filme imzasını atmasını,
   Yönetmenin filmin başında ve sonunda gösterilen tablolarla neyi anlatmak istediğini,
   Conboncovi'nin bu film için yaptığı müzikleri dinlemeyi,
   ıskalamış oluruz.
   Velhasıl : filmimiz bira ile gitmeyecek kadar ağır, single malt ile gitmeyecek kadar hafif, ve fakat burbonla gayet iyi gidecek bir pelikuladır. Kafa boşaltmaya birebirdir, yakın durunuz...

Bu güncede bu klip olmazsa eksik olurdu. Bu da olsun da olmaya yaklaşsın....



5 Şubat 2013 Salı

"Even The Rain" veya "Tambien la Lluvia" ya da "Film içinde Film içinde Belgesel"

Havırdzinn'e adanmıştır. Önceden bu ağır aktivist abinin yaşamına bir göz atın, iyi olur.
   "İspanyol bir film ekibi, çekecekleri filmin ucuza malolması için Bolivya'ya giderler. Uluslararası şirketler suyun özelleştirilmesini almıştır. Halk muzdariptir. Olaylar gelişir." konumuz budur.
   Son dönemde izlemelere doyamadığımız Luistosar ve "al evde besle" bakışlarına sahip bir Gaelgarsiyabernal başlıca rollerdedir. Kosta'nın (tosar) başlarda fulkapitalist bir androitken sonlara doğru sevgi kelebeğine dönüşmesi pek inandırıcı olmamakla birlikte oyunculuklar (özellikle Juan Carlos Aduviri (veya Daniel) oyuncu olmamasına rağmen (belki kendini oynamanın verdiği rahatlıkla) rolü yaşamaktadır) göz doldurucudur.
   Öykümüzün iki kanallı ilerlemesi beyinde kıvılcımlara neden olmaktadır. Nedir : sömürgecilerin yerli halka yaptıkları, aradan yüzyıllar geçse dahi değişmemektedir. 
   Yapılanlar kâh küçük çanların içine altın doldurmakla, kâh yüzyıllar sonra da açtıkları artezyen kuyularından dahi su parası almaya kadar ilerlemektedir. 
   Film çekiminde; annelerin bebeklerini boğduğu sahnenin kameraya alındığı anda, yerel figüranların bunun (değil gerçekleştirilmesini) düşünmesinin bile korkunç olduğunu, bu sahneyi çekemeyeceklerini belirtmeleri üzerine yönetmenin çaresizliği (ve aslında olayın dehşeti) izlemeye değerdir.  
   Film ekibinin başlarda, yerel halkın yaşadığı güçlüklere karşı olan duyarlılığının zaman geçtikçe nasıl da dışsallaştırılıp kargaşa artınca kirişi kırma aşamalarına geldiğini izlemek de ayrı bir derstir. (tatlısu duyarlılığı)...
   Hâsılı kelâm : filmimiz izlendikçe çıkarılacak derslerle dolu, izlemesi de keyifli, izlenesi bir kordeladır... Yakın durun...

30 Ocak 2013 Çarşamba

"Life of Pi" Hindistan Yavaştan Kendini Sevdirir...

"Pi inancını sorgular."

Filmimizin konusunu da böylece verdikten sonra gelelim tamamen sübjektif tespitlere.

   Filmimiz açılış sahnesinden itibaren bendenizi içine dahil etmiş ve sonuna kadar da bırakmamıştır. Çünkü, severim dış ses eşliğinde kartpostal çekimlerle hızlı ilerleyen senaryo antrelerini. Artı bu sahneler çekim yenilikleriyle (bkz.filmdeki paris yüzme havuzundaki alttan çekimler, Hindistan'ın gogen tabloları gibi çekimleri, filikadaki gece çekimleri vs.) geliyorsa kaymaklı ekmek kadayıfıdır (arası vişne şuruplu...). 

   Şöyle hakkında yazılanlara bir baktım da : film hakkında nesnel olarak herkesin aynı şeyi söylediği halde (görselliğinin ulaştığı yer (rakımı oldukça yüksek bir zirve), kurgunun akıcılığı, çekimlerin güzelliği vs.) alınan mesajlar konusunda ciddi bir kavram kargaşasının yaşandığını gördüm. Bu konuda son yarım saatte yaşananlara alternatif ikinci (daha gerçekçi, daha rasyonel) bir hikaye verilmekte ve gereken açıklamalar yapılmaktadır. Da arada birtakım ciddi kayıplar, mantık hataları vardır. Sanırım herkesin farklı mesaj algılaması da bunların etkisidir. Kişisel olarak : verilen hikayenin bir metaforlar silsilesi olduğunu ilk yarım saatten sonra aymıştım. 
   Nedir : herkesin idraki (gerçeği-inancı-algısı) kendinedir. Çürümüş ete ben yaklaşmam, çakal bayılır. Çiğ balıktan pek hazzetmem, Gollum'un ağzı sulanır. Gibi...

   Yalnız iki saati aşkın sürece, izlediğimiz şükela okyanus çekimlerinden ziyade Hindistan'daki gece ayini fakiri kendinden geçirmiştir. Bir de o düşünce tarzı (hayata yaklaşım), beynimi şımşıkırdak yapmıştır.  Hele ki bir de izlediğim günden sonra kazara tanıştığım bir o dünya insanı ile kanlı canlı bir tanışma yaşamam, uzun hoşça bir sohbet sohbetlemem bu deneyimin üstüne sade okkalı bir Türk kahvesi gibi gelmiştir. 
   Dünyanın bir çok yerinden çeşitli insanla karşılaştım, tanıştım, sohbet kazanları kaynattım. Hiç biri, huzura ermiş doğu insanı kadar beni kendine çekmedi. Milliyet önemli değil. Hintli olur, Çinli olur, İranlı olur, Malezyalı olur. On dakikalık girizgahtan sonra bir şekilde kendinizi yakın hissettiğinizi, düşüncelerinden olumlu ışınımlar yayıldığını duyumsarsınız.  Şaşırırsınız. 
   Görüldüğü üzre filmden iyice koptuk. Hemmen toparlanıyor ve hap bilgilerimizi veriyoruz.
   Çocuklarla seyredilebilesidir, 
   İkinciye izlenebilesidir (var mı böyle bir betimleme ?),
   Arşive katılasıdır.
   Derler ki : üç buutlu (eskiden böyle derlerdi, hatırlayanınız var mı ?) efektleri gözalıcıymış, ben iki boyutlu izledim. Yine de etkileyiciydi, naçizane fikrim = filmin efektlerinin aslında bir nevi aksesuar olduğu, asıl izlenmesi gerekenin verilen meşaz olduğu yönündedir (yamuluyorsam düzeltiniz). 
    Bütçeden ikibin doları bir kenara ayırır ayırmaz Hindistan'a koşma isteği vermektedir.
   Haydi iyi seyirler...

28 Ocak 2013 Pazartesi

"Shadow Dancer" Terörün Acımasız Yüzü...

   1973. Belfast. Yeniyetme kızımız (kolet), babasına sigara almak için kendi yerine küçük kardeşini yollar. Küçük kardeş, bir kaza kurşununa hedef olur, ölür... Al sana bir ömür sürecek vicdan azabı ve kin tohumu.
   Aradan 20 sene sonra yine Belfast... Kolet büyümüş ve hayatın normal akışına aykırı olmayacak şekilde IRA'nın muhalif alt kanatlarının birinde ufaktan eylemlere başlamıştır. Bu arada babasız çocuğuna annelik de yapmakta ancak eylemleri gerçekleştirirken vicdanını kapatamamakta bu durum da MI5'in dikkatini çekmektedir.
   Arada aksayan ve gevşeyen temposu zaman zaman esnemelere neden olsa da, özellikle sonlara doğru olagelen gelişmeler insanı koltuğundan doğrultmakta ve terör denilen belanın nasıl çetrefilli ve insankıyıcı bir mekanizma olduğunu tüm çıplaklığıyla gözler önüne sermektedir.    Klayvovın'ın oyunculuğu vasatın üstünde olmakla birlikte Koleti canlandıran Andrearaysboro, canlandırdığı rolün hakkını fazlasıyla vermektedir. Haydi vücut dili, mimikler falan çalışılır da, içinde bulunduğu kararsızlık ve çaresizlik anlarını gözlerinin içine, bakışlarına yansıtması alkışı hakketmektedir. 

   Müzikler, kostümler, dekorlar dönemi aynen yansıtmaktadır.  Yukarıda da yazdığım gibi kimi zaman sarkan diyaloglar olsa da, terör denilen olguyu tam da olduğu gibi yansıtmakta, standart holivut gibi hoplamalı patlamalı efektler olmadan da terör filmi çekilebileceğini (hem de daha iyi şekilde çekilebileceğini) kanıtlamaktadır. 

   Kolet kızımızın Kevın'la yaptığı görüşme öncesi yere serilen naylonlar, Mek'in sonu, Kolet'in annesinin dramı ve buna benzer onlarca hikaye; terör karşısında her iki tarafın nasıl insanlıkdışı (kıyma makinesi gibi) davrandığını göstermesi açısından ibret vericidir.
   Çocuklarla da izlenebilir (nasıl olsa bir yerden sonra sıkılıp gideceklerdir). Eğlencelik film değildir bu beklentiyle başına oturmayın. Ama başına oturmayı da ihmal etmeyin...

"Hollywood'u Kapattığım Gün" Alev Alatlı'nın Gözünden Holivut.

   Önceden belirteyim ki : iş bu kitap bu ağ güncesinde yazılmasa, güncemiz eksik kalırdı. 
   Alatlı'nın müptelasıyız. İptilamız (vivalamuerte dörtlemesinden şallak mallak olduğumuz) yirmi yıl önceki gibi değil elbette ama yine de müptelasıyız. Ne var yemek kitabı yazmasında ! Okumadım ama düşünüyorum okumayı...
   Bırakalım Sayın Alatlı'yı savunmayı. Kitaba gelelim.
   Sayın Alatlı'nın daha önceki kitaplarına aşinaysanız bir tereddüt yaşamanız doğaldır. Çünkü özellikle "Gogol'un İzinde" dörtlemesi (dördüncüsü de yazılıyor an itibarıyla) olağan kâriye (Bestami Bey'e selam olsun) saç baş yolduracak bir üslupla yazılır. Bu serinin okunması için zorlu birtakım merhaleleri geride bırakmış olmak (referans kitaplarının el altında olması, çok iyi bir coğrafya ve tarih bilgisi elzemdir, yusuf peygamber sabrı olsa iyi olurdur, vs.vs.) gerektir.
   Holivut kitabı öyle değil. Zaten arada yazılmış (iyi ki de öyle olmuş) bir kitap. Kapakta deneme yazmasına rağmen deneme değil, söyleşi, anı, makale de değil. Tek bölümden oluşan, oldukça sebil dipnotlu, ingilizceye aşina olanların daha fazla zevkedeceği, anlaması kolay,  bir o kadar da çarpıcı bir bilgilendirme silsilesi. "Bir hap, bir kuş yok yok bir uçak, hayır Süpermen !" Bakınız bu replik de kitaptan.
   Neler öğrenmiyoruzdur ki :
   Teddy Bear namıyla maruf ayıcıkların etimolojisi (ki düşündürürken acı acı güldürmüştür fakiri),
   Süpermen ve incil korelasyonu (düşününce apaşikar ancak aradaki bağıntıyı kurabilmek, rikkatli bir dikkat ister !)
   Amerika ve Holivut arasındaki rabıta (Bkz.Fettah Tamince ve Ramsey Gür ile iktidar ilişkisi kıvamında (ki bunlar yazarken irticalen aklıma geliveren isimler yoksa bir otuz saniye düşünsem bu ve bunun türevleri gibi daha çok isim bulurum))
   Conveyn'in "Bay Amerika" olması,
   Starlık müessesesi (starlık ciddi bir müessesedir ! gülmeyiniz) ve eğitim durumları (okurken çok güldüm. Mesela Jerardipardiyö ilkokul terk gibi)
   Kadın ve erkek prototip, stereotiplerin yaratılış teoremi,
   Köle ve kadınların hak mücadelesi,
   Savaş, çizgiroman, sinema bağıntısı,
   Holivutun kuruluşu,
   Edison'un hayınlıkları,
   Amerikan Rüyası.

   Hasılı dost sohbetlerinde malutmatfuruşluk edebileceğiniz onlarca konu ve bilgi....

   Nedir; her sinefilin mutlak surette okuması elzem bir eserdir. Çünkü okuyunca ve anlayınca, hayranlıkla seyrettiğiniz holivut kordelalarına daha başka bir gözle bakmaya başlayacaksınız. 
    Bu mecrada daha önce dile getirilmiş bazı sorunları ve tespitleri de daha iyi anlayacaksınız. (mesela bkz.açılan sayfada Ken Looh'un dedikleri)
   Meraklısı için yazarla yapılmış bir ropörtajın bağlantısı aşağıdadır. Tafsilatlı bilgi oradan da edinilebilir. Okuyunuz, okutturunuz. Bkz.ropörtaj 
HAMİŞ : Pahalı da değildir. idefiks fiyatı 14.40 TL. 

27 Ocak 2013 Pazar

"Celda 211" Hem nalına, hem mıhına !...

1. Çocukları yatırın.
2. Kan tutanları uzaklaştırın.
   En önemli iki uyarımızı da yaptıktan sonra açılış sahnesine buyurun = sigaranın filtresini yakıp, eriyen kısmı keskinleştirip sertleştiren yaşlıca bir mahkum, bileklerine (intihara hakikaten niyetli olanların yaptığı gibi) boylamasına iki derin kesik atıp, lavabodaki suya yatırıyor kanayan bileklerini...
   Filmin sonlarına dek, açılış sahnesinin "herhalde hapisane ruhunu yansıtmak" için verilen bir ordövr olduğunu zannediyor ve yanılıyorsunuz. 
   Körpe gardiyan Huan Olivır işe başladığının ilk günü, patlayan bir hapisane isyanının içinde kalır. Hayatta kalmak için tek umudu olmadığı bir insan gibi davranmaktır.


   Luistosar sağolsun, şu aralar İspanyol filmlerine sardırdı garibi. Önce Mientras Duermes sonra Celda 211. Yakında da arkası geliyor. Nedir, belki de (okuduğum kitaptan da kaynaklanıyor olabilir) holivutu kapatmanın zamanı gelmiştir. 
   Hapisane filmlerini severim. Şavşankrıdempşın (valla ingilizcesini yazmaya üşendim)'ın önce hikayesini, sonra filmini sevmiştim. Zaten yeniyetmelikten gelen bir Papiyon (valla fransızcasını yazmaya üşendim (bugün çok tembel günümdeyim)) sempatisi vardı. Ve nihayet dedim ki "Un Prophete  (şimdi bunun yazılımı için tembellik edecek halim yok, elbette aslını yazacağız) bu tarz filmlere noktayı koymuştur". Yanılmışım. 2009'da bu konuda iki nokta konulmuştur. Diğeri de 211 numaralı hücredir.
   Ahlak ve adalet konusunda izleyiciyi fena halde ters köşeye yatırmaktadır.
   Bay Kafka, bu filmi izleseydi Gregor Samsa'nın ismini belki de Huan Oliver koyardı.
   Malamadreyi oynayan Sinyor Tosar, sen nebçim adamsın ? Tüm film boyunca o sesi nasıl değiştirdin (adam hep brutal vokalde konuşuyor) ? Malamadreye nasıl kan can verdin ? 
   Filmde gerçek bir hapisanede, gerçek mahkumlar kullanılmış (o yüzden holivut versiyonlarındaki gibi sırf kastan oluşan stereotipler değil "mahkum" gibi mahkumlarla müşerref oluyoruz). Yazılacak çok şey, tuşlara basacak az enerji var. Film hakkında yazsam sayfalarca yazar, (zaten mahdut miktardaki) kariyi sıkarız. ("kari" de ne güzel kelimedir (klavyelerde neden şapka yoktur ?))
   


Hasılı kelam :(bak yine şapkamı arıyorum ! (hem de iki kelime için birden))
   Aksiyonlu hapisane filmi, dram seviyorsanız, istediğinizi alacaksınız.
   Hak, haklılık, adalet, hukuk, digerkamlık (moda deyimle empati) konularında hassasiyetleri olanlar, istediğinizi alacaksınız.
   Sinefiller ! İstediğinizi alacaksınız.
   Nedir : herkesin istediğini alacağı sıradışı bir hapisane filmidir. İzleyiniz, izlettiriniz, arşive atınız.

25 Ocak 2013 Cuma

"Yaşlılık Günlüğü" Salah Birsel'den Kuşbakışı Bakışlar...

   "Günlük, Çağdaş Türk Edebiyatında, Salah Birsel'le, 1940'ların sonunda doğmuş bir sözcüktür. Birsel'in bu günlüğünde, sultanlar, padişahlar, krallar, kraliçeler; paşalar; yazarlar, çizerler; şairler ve şekerciler; yerliler, yabancılar, ölü ve diri binlerce kişi yer alıyor. 
   Politika ve edebiyat/Tarih ve şiir/Dün ve bugün/Amerika, Almanya ve Fransa/İrlanda, İtalya ve Osanlı ve "Genç Türkler" bu günlükte, günü geldiğinde yerlerini alıyorlar.
   Bu "Yaşlılık Günlüğü"nde yok, yoktur."
   Diyor arka kapak.
   Nedir : Salah Ustanın 1980-1985 yılları arasındaki altmışküsurlu yaşları konu aldığından, günlük sayfalarında bir çok sağlık sorunları ve bunlara deva bulan ilaçlara rastlamaktayız. Bununla birlikte, bu satırlar okuma keyfimizi kaçırmamakta, bilakis bir "yaşlılık" günlüğü okumakta olduğumuzu daha iyi hissettirmektedir. Arka kapak tanıtımında belirtildiği üzre bu günlükte yok, yoktur. Edebiyat, çalışma azmi, çalışma disiplini, arkadaşlık, yaşlılık, günlük, şiir gibi konulara yakınlık duyuyorsanız ve okuma aralarında kafanızı rahatlatacak bir arkadaşa ihtiyacınız varsa öneririm.
   Bir ön fikriniz olması açısından günlükten seçtiğim pasajlar, Salah Ustanın fotografisinin hemen altında, isteyen bir göz atar.
   "Kitaplar ayışığıdır, fanuslu ağır lambadır.

   "Yandım Şeker" oyun havasıdır.
   Sıkılıp suyu içilmemiş olsa bile, yarılmış, bir yerlerinin tadına bakılmıştır. Sonra da yemeye kıyılamayıp rafa kaldırılmıştır.
   Ama bilirsiniz ki o kafası ayarlı sizindir, sizin sevgilinizdir. Onu istediğiniz zaman çekip okuyabilirsiniz. El sürmediğiniz vakitlerde bile dünyanın gizini sakladığına inanırsınız.
   Bir yerde, okunmamış kitap okunmuşundan daha punktur."

   "Ne güzeldir içten bir kitapla, şakırdak bir kitapla birdenbire karşılaşıvermek.
   Daha bir dakika önce, yepyeni bir kapının açılacağını bilmediğiniz halde, işte şimdi, kitabı elinize alır almaz, Bağdat Kalesi ayarında kırk kale dikilivermiştir başucunuza.
   Doğrusu yaş yaşamış, çölçıldır dağlar aşmış kimselerin yeni ve çekici bir kitapla burun buruna gelmesi oldukça zordur.
   Arjantin'li yazar Julio Cortazar'ın Gizli Silahlar (Las Armas Secretas) adlı öykü kitabını karıştırırken aklımdan bunları geçiriyordum.
   Kitabı, içindeki "Pusuya Düşen Adam" öyküsü için getirtmiştim. Alto saksocu Charlie Parker'le ilgiliydi. 
   Kitaptan bir iki satır okumuştum ki içime portakal şurubu gibi bir şey akıtılıyor sandım. 
   Nedir, benim batasıca bir huyum da vardır; bir kitabı elime alınca onu sevmek için alırım."

   "Doğa yaratıyor, büyütüyor, harmanlıyor, eskitiyor ve çürütüyor. Bizse doğanın içinde ne olduğumuzu, neyin kurdelasını kestiğimizi bilmeden yaşıyoruz. Kimi zaman ona kafa tuttuğumuzu, sırtını yere getirdiğimizi sanıyorsak da sonunda yenik düşen yine biziz.
   İnsan doğa değil, doğanın çapul küreği.
   Sürüp giden de biz değiliz, doğadır."

   Bu minvalde sürer gider...

23 Ocak 2013 Çarşamba

"Silver Linings Playbook"

   Pelikulamız, pazarlamacılık stratejisinin mükemmel bir örneğidir.
   Kadromuz şükeladır. (Bakarmısınız = bredlikuupır, cenifırlourıns, rabırtdeniro, kıristakır, culyastayls vs.)
   IMDB puanımız (gün itibarıyla) 8.1'dir. 
   Tam sekiz dalda Oskara adaydır (boru değil) Çeşitli ödüllere 47 adaylığı, 18 kazanmışlığı vardır.
   Eleştirmenler ağızbirliği etmişçesine temennalar, şakşakalar yağdırmışlardır.
   Ya ben zırcahil, zevksizin tekiyim ya da ilk cümlem doğrudur, bilmiyorum.
   Arızalı karakterlerin bir şekilde birbirlerini bulmasıyla, "galiba ilginç bir filmle karşı karşıyayım" hissini, filmin ortasından itibaren "haa tipik vasat bir amerikan orta sınıf dramasının, ortalamanın azıcık üstü oyunculukla birleştiği, bildik filmlerden" hissine bıraktıran bir yapımdır. 
   Evet bredlikuupırın oyunculuğu iyidir, cenifır kızımız elinden geleni yapmakta lakin iç gıcıklayan hatları ve maalesef fazla mimik oturtamadığı yüzüyle zevahiri kurtaramamakta, sonlara doğru yaklaşan düğüm noktasında (ki bu klişenin everestidir) yılda iki film seyreden birinin bile tahminlerinin doğru çıktığı bir final bizleri beklemektedir. Rabırtdeniro'nun varlığı bile filmi belirli bir kategorinin üstüne çıkartamamaktadır. 
   Haa ! Benim fazla bir beklentim yok. Akşam kafayı boşaltayım. Arada durdurup (sinemada izlenmeye değmez) içeceğimi tazeleyeyim derseniz öneririm. Lakin şanjanlı tanıtımlara kapılıp da "hah başyapıt göreceğim" diye beklentilere girmeyin, hayalkırıklığına uğrarsınız.
HAMİŞ : Kıristakır'ı özlemişiz. Sahi noo'ldu ona ?