Yıllar önce okumuş, çoğu yerde sıkılmış yine de bitirmiştim. Aradan yirmi yıla yakın zaman geçti "du bakalım paradigmamızda neler değişmiş" saikiyle bir kez daha okudum. Çok şey değişmiş.
350 küsur sayfa, genellikle biyoloji ile ilgili biraz teknik bir anlatım (yine de Bilal'e anlatır gibi anlatmış hoca, anlaşılıyor yani). Evrimi gen düzeyince inceliyor Bay Dawkins. Bu eksende, gerek toplumsal gerekse kişisel bazı saptamalara insan hayret ediyor (iyiden memura bağladım).
Bir ebeveyn, çocukları uğruna nelere katlanır ? Kişisel ve toplumsal özverinin nedenleri nelerdir ? Akrabalık, "toprakçılık" (bu kavram askere gitmiş kâriler için gayet açıktır), nepotizm, yakınını kayırma, yeğenleri işe yerleştirme, halaoğluna ihale bağlama gibi davranışların kökeni. Hangi yakınımızı evrimsel biyoloji adına daha çok sevmeliyiz ? gibi bir çok sorulara cevaplar; sayfaların arasında öylece yatıyor.
Toplumsal özveri kısmında ise (genellikle maymun toplulukları üstünde gözlenmiş) grupların, enayi / hilekâr ve kincilerden oluşan üç eğilimin gerek gerçek gözlem gerekse bilgisayar simülasyonuyla çoğalma süreçlerinin incelendiği bölüm çok ilgimi çekti. Biraz cesaretli olan okur, durumu yaşadığı topluma uyarlayıp çok ilginç çıkarımlar yapabilir.
Şöyle örnekleyeyim : enayiler, toplumun iyiliği için üstlerine düşen her türlü iyiliği koşulsuz yapan bir grup. Hilekârlar ise faydalardan yararlanıp sorumluluklarını yerine getirmeyen grup. Kincilerse, topluma karşı her sorumluluğunu sadece kincilere ve enayilere karşı yerine getirip, hilekarlara iyilikte bulunmayan başka bir topluluk. İlginç değil mi ?
Nedir : bu örneklemelerin sonuçlarını ve yakınlarını hangi gen özelliğine göre koruyup kollayacağını merak eden, hayata daha farklı yönlerden bakmayı seven okurların kayıtsız kalamayacağı bir kitaptır. Eski baskıları (Tübitak) bulunamayan (neden acaba ?) ve kitapçılara sıklıkla sorulan kitabın yeni baskısı (Kuzey Yayınları sağolsun !) çıkmış, fiyatı da uygun.
Alıp okumalı, bilgilenmeli...
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder