"Devlet Ana" Kemal Tahir'den Kuruluş Aşamasındaki Osmanlı.

   632 Sayfa. Ama nasıl ilerliyor bilemezsiniz. Açılışı Haçlı bakiyesi iki süvarinin Kara Vasil'in Mavro'su ve ablası Liya'nın işlettiği hana gelmesiyle başlıyor ve okuyucuyu kendine çeken bir olay örgüsü, o dönem kullanıldığı varsayılan dile olan şaşkınlığımızla kendine esir ediyor.

   1967 Yılında yazılmış ve okuyanı 13. yüzyıla götürüyor. Ertuğrul Bey, Osman Bey, Orhan Bey, Şeyh Edebali ve Yunus Emre; romanda yer alan ve bildiğinizi tahmin ettiğim karakterler ancak olaylar daha ziyade Mavro ve Kerim etrafında dönüyor. Diyaloglar pek uzun. Karakter betimlemeleri ve olay örgüsü daha ziyade tiratlarla çözülmüş. Ertuğrul Bey'in Beyliğinin nasıl olup da Osmanlı İmparatorluğuna dönüştüğünün ilk anları. Anadolu İslam anlayışı, Ahilik, Aşıklık müessesesi, kadının toplumdaki yeri (özellikle "Bacı Bey" karakteri pek baskındır), gayrimüslimlerle ilişkiler (günümüzdekinden fersah fersah ötede!) ve iki karakterin değişimi roman boyunca ilmek ilmek işleniyor. Şövalye Notüs Gladyüs ve arkadaşı Türkopol'un hayınlıkları ile açılış yapınca kendime sordum "hamaset olacak mı?" diye lakin ilerleyen bölümlerde hamaset olmadığını görerek pek sevindim. Nedir: muhaberelerde Osmanlı acı kuvvetinden ziyade taktik açıdan üstün, birebir çarpışmalarda ise başabaştı. Kendi adıma bu kadar geç okumuş olmama utandım. Altını üstünü çize çize okudum, sorular sordurdu. E daha ne olsun. Tavsiye ederim.